Düsürülen|Ucak Ucağımız

SEDAT LAÇİNERSTAR GAZETESİ26 Haz 2012 07:57

Suriye Türk jetini neredeyse tam sınırda vurmuş. Hatta Dışişleri BakanıDavutoğlu“eğitim amaçlı uçağımız uluslararası hava sahasında uyarı yapılmadan düşülmüştür” dedi.

Hızla uçan bir objenin ‘hava sahasını birkaç mil ihlal etti’ diye veya ihlal edebilir düşüncesiyle düşürülmesi uluslararası ilişkilerde alışıldık bir durum değil. Eğer ülkeler hava sınırlarını teğet geçen her uçağı düşürmüş olsaydı hemen her gün onlarca uçak düşürme haberi alırdık. Örneğin Türkiye ve Yunanistan her hafta birbirlerinin birkaç uçağını düşürürlerdi.

Bu tür durumlarda esas olan karşı tarafın kendisini tanıtıp tanıtmaması ve uyarılara yanıt verip vermemesidir. Uçağa müdahalede uçağın silahlı olması, ihlal süresi ve daha birçok etken rol oynar. Devletler sadece savaş anında veya düşmanca tutumundan emin oldukları durumlarda uyarılarına karşılık vermeyen objeleri düşürürler.

Olayın kaza olduğuna inanıyorsanız karşımızda inanılmaz bir beceriksizlik, Davutoğlu’nun deyimiyle “büyük bir amatörlük” var demektir. Ancak böylesine inanılmaz bir beceriksizliğin böylesine hassas bir dönemde bize denk gelmesi bana sorarsanız hiç de inandırıcı değil. Önceki yazımda belirttiğim gibi bu olayın kaza olduğuna da inanmıyorum, arkasında sadece Suriye’nin olduğuna da... Hatta hedefin sadece Türkiye’ye mesaj vermek olduğunu da sanmıyorum... Türkiye büyük bir oyunda kullanılmak isteniyor... Düşürülen uçak ise Türkiye’yi oltaya çeken yem gibi...

NATO müdahale eder mi?

Sebebi ne olursa olsun, düşürülen uçakla birlikte Türkiye aşağılanmış oldu... Buna rağmen Ankara sakinliğini bozmadı ve tıpkı Mavi Marmara’da olduğu gibi öncelikle konuyu uluslararası platformlara taşıma kararını aldı.

Suriye’ye NATO ve BM üzerinden hak ettiği yanıt verilmeye çalışılacak. BM’de Rusya ve Çin engeli olduğu için Güvenlik Konseyi’nden etkili bir karar çıkarabilmek zor görünüyor. Ancak NATO kartı eğer istenirse çok etkili bir şekilde Suriye’yi cezalandırabilir. Hatta ABD ve Avrupalı üyeler isterlerse düşen uçak gerekçe gösterilerek Suriye’ye askeri müdahalenin yolu bile açılabilir. Çünkü uluslararası hukukta bir ülkeye ya BM Güvenlik Konseyi kararıyla müdahale edebilirsiniz ( BM Şartı 42. Madde), ya da size bir saldırı olması halinde meşru müdafaa hakkınızı (51. Madde) kullanırsınız. Türkiye NATO üyesi olduğu için ve NATO Antlaşması üyelerinden birine yapılan saldırıyı kendisine karşı yapılmış saydığı için NATO pekâlâ saldırıya uğradığını iddia ederek Suriye’ye müdahalede bulunabilir. Ancak NATO’nun şimdilik böyle bir yola gireceğini sanmıyorum. Bunun 2 nedeni var:

İlk olarak Almanya gibi bazı üyeler Türkiye için Rusya’yı karşılarına almak istemezler. İkinci olarak büyük bir ekonomik buhrandan geçen bazı Avrupalı üyeler bir Türk jeti için böylesine devasa bir ekonomik riski üstlenmeye yanaşmazlar. Aynı şekilde ABD de şu aşamada, üstelik başkanlık seçimleri öncesinde macera aramaz. Dolayısıyla Türkiye’nin NATO’dan alabilecekleri sınırlıdır. Buna karşın hem BM’den, hem NATO’dan, hem de AB’den Suriye’ye dönük bazı yaptırımlar beklenebilir.

Suriye özür dilerse

Diğer taraftan Suriye özür diler ise,“bu bir kazaydı, bir beceriksizlikti. Biz ettik siz etmeyin”derse, üstelik bir de uçak ve pilotlar için tazminat ödemeyi kabul eder ise Türkiye’nin uluslararası alanda yapabileceği çok da bir şey kalmaz. Suriye’nin böyle bir adımı atması ise daha çok Rusya ve/veya İran’dan gelecek telkine bağlıdır.

Madalyonun öbür tarafından bakacak olur isek askeri bir saldırının karşılığı sadece askeri olabilir. Başka bir deyişle hiçbir uluslararası karar veya özür bu aşamadan sonra Türkiye’yi tatmin etmez. Diller ne söylerse söylesin, kalpler notunu almıştır.

talhaisbitirici